Građansko pravo nema postojan smisao tokom istorije, značenje mu nije svagda bilo jedno te isto, nego je dolazilo do suštinskih izmjena pojma.
U rimskom pravu značenje pojma građansko pravo (ius civile) određivalo se prema tome sa kojim se izrazom upotrebljavao u paru (ius civile – ius gentium; ius civile – ius praetorium; ius civile – ius publicum; ius civile – ius naturale). Tako, za razliku od ius gentiuma koje je važilo samo za strance ili samo za odnose Rimljana i stranaca, ius civile je bilo pravo važeće samo za Rimljane. Za razliku od ius praetoriuma, ius civile je bilo pravo koje ne potiče od pretorskog edikta, nego se zasniva na zakonu ili drugom izvoru. U nekim značenjima ius civile stoji za cjelokupan pravni poredak, kao i za cjlokupno pravo sadržano u Justinijanovom zakonodavnom djelu (totum corpus iuris est ius civile)
U novom vijeku ius civile je i dalje oznaka za rimsko pravo, kako ono koje je u procesu recepcije nanovo postalo pozitivno pravo, tako i onaj nerecipirani dio. No, recepcija je obuhvatala i dijelove javnog prava. Bavarski građanski zakonik – Codex Maximilianeus Bavaricus civilis iz 1756. predstavlja prvu kodifikaciju građanskog prava u savremenom smislu jer obuhvata samo statusno, porodično, stvarno, nasljedno i obligaciono pravo. Ius civile tek u 18. vijeku dobija novo značenje, koje se učvršćuje u 19. vijeku.
Savremeno građansko pravo obuhvata opšti dio, te četiri posebna dijela: stvarno pravo, obligaciono pravo, porodično pravo i nasljedno pravo (pandektistička sistematika). Ono bilježi u nekim sredinama gubitak materije, prvenstveno socijalističke zemlje su pokušale iz pojma građanskog prava eliminisati porodično pravo. Na drugoj strani, građansko pravo je obogaćeno pridruživanjem radnog prava, prava tvorevina uma, trgovinskog prava isl. Ovo je moderno građansko pravo, čiji je sadržaj sporan.
Nijedno od prava koja su postala kao nove cjeline u 19. i 20. vijeku – trgovinsko, radno, pravo tvorevina uma, lično, stambeno, nije nastalo preko noći. Svako ima svog preteču u ranijim vremenima, a razlozi postanka nisu isti kod svih. Nijedno od ovih prava nije dobilo svoje mjesto u pandektističkoj sistematici. Ne može se reći da su se ona izdvojila iz građanskog prava pošto bi to impliciralo da su prethodno bila njegov sastavni dio.
Između novih prava i pandektističkog građnskog prava ne postoji kvalitativna već kvantitativna razlika (dinamičnija su, tiču se komplikovanije materije, sloboda ugovaranja i sloboda raspolaganja ograničenije su, pravno regulisanje se kombinuje sa upravnim pravom). Ipak nova prava su povezana sa pandektističkim građanskim pravom dvojako: bez poznavanja pandektističkog prava ne mogu se ni ona razumjeti, dok obrnuto ne važi. Drugo, norme pandektističkog građanskog prava a naročito njegovog opšteg dijela primjenjuju se i u oblasti novih prava. U pogledu odnosa sa opštim dijelom nova prava se ne razlikuju od stvarnog, obligacionog, porodičnog i nasljednog. Sva novorazvijena prava iz sastava modernog građanskog prava formirana su kao sistematizacijske cjeline shodno realnom principu: usmjerena su na životne cjeline : radno pravo – organizovani rad; trgovinsko pravo – trgovinska djelatnost; stambeno pravo – stambeni kompleks. Građanske kodifikacije koje obuhvataju (u manjoj ili većoj mjeri) materiju modernog građanskog prava (poput holandske, švajcarske, italijanske kodifikacije) afirmišu realni princip sistematizovanja.
(Uz minimalne izmjene preuzeto iz: Vladimir V. Vodinelić, Građansko pravo Uvodne teme, drugo neizmenjeno izdanje, Beograd 2012.)